Kura Irmağı kıyısına kurulmuş olan Ardahan toprakları üzerinde Urartulardan Perslere, Romalılardan Bizans’a kadar pek çok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. 1534 yılında Osmanlı Devleti’ne bağlanmış olup Kurtuluş Savaşı yıllarında pek çok ülke tarafından sürekli işgale uğramıştır. 1921 yılında işgallerden kurtulan Ardahan, 1992 yılında da uzun yıllardır bağlı bulunduğu Kars’tan ayrılarak il statüsüne kavuşmuştur.
Çıldır Gölü: Ardahan gezi rehberi içerisinde olduğu kadar Kars gezi rehberlerinde de adı geçen Çıldır Gölü, Van Gölü’nden sonra bölgede bulunan ikinci büyük göldür. 123 kilometrekarelik bir alanda bulunan Çıldır Gölü tatlı su gölüdür ve tektoniktir. Kış aylarında tamamen donmakta olan gölün üstünde buzun kesilmesiyle yapılan balıkçılık faaliyetlerine ve atların çektiği kızaklarla gölü gezme aktivitelerine katılmak mümkündür. Ayrıca gölün hemen kenarında bulunan balıkçı lokantalarında yaz kış gölden avlanan balıklar da tüketilebilmektedir.
Yalnızçam Kayak Merkezi: Ardahan merkezine yaklaşık 13 kilometre uzaklıkta bulunan Yalnızçam Kayak Merkezi, kış sporlarıyla ilgilenen ziyaretçiler için bulunmaz bir fırsattır. Çam ağaçları ile kaplı bölgede telesiyej hattı ve oldukça geniş bir kayak pisti mevcuttur. Aynı zamanda yaz aylarında da doğa yürüyüşü, piknik ve trekking amaçlı kullanılabilen Yalnızçam Tesisleri’nde yemek yemek, bir şeyler içmek ve dinlenmek için de çeşitli kafeteryalar bulunmaktadır.
Ardahan Kalesi: Ardahan gezi rehberi gezilecek yerler kısmında bulunan ilk kale olan Ardahan Kalesi merkeze bağlı Halil Efendi Mahallesi’nde bulunmaktadır. 16. yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman tarafından inşa ettirildiği söylense de çok daha eskiden beri varlığını sürdürdüğü konusunda rivayetler de vardır. Kale ve çevresinde yapılan kazılarda daha eski krallıklara ait kalıntılar bulunmuştur. Toplam 14 kulesi ve 32000 metre kare suru bulunan kale günümüze kadar bütünlüğünü koruyarak ulaşmıştır.
Şeytan Kalesi: Ardahan’da gezilebilecek diğer bir kale olan Şeytan Kalesi Çıldır ilçe merkezine yalnızca 2 km uzaklıktadır ve ulaşımı oldukça kolaydır. Artuk Kralı’nın kızı ölünce sahip olduğu tüm hazinesiyle birlikte bu kalenin altına gömüldüğü rivayeti dolayısıyla halk arasında hâlâ define söylentileriyle anılmaktadır. Kesin olmamakla birlikte Ortaçağ döneminde yapıldığı düşünülen Şeytan Kalesi Karaçay Vadisi üzerinde konumlanmıştır. Urartular tarafından inşa edildiği tahmin edilmektedir.
Aktaş Gölü: Türkiye-Gürcistan sınır bölgesindeki platoda yer alan Aktaş Gölü Çıldır ilçesi sınırları içinde kalmaktadır. Tektonik bir göl olan Aktaş Gölü’nde devamlı hareket halinde olan 12 adacık bulunmaktadır. Başta ak pelikanlar olmak üzere pek çok kuş türünün de görülebildiği gölde küçük sazlıklar ve kuş yuvalarıyla da sıkça karşılaşılmaktadır. Uçsuz bucaksız bir manzara ve huzurlu bir atmosferi bir arada deneyimlenebilen Aktaş Gölü’ne ulaşım da oldukça kolay şekilde sağlanmaktadır.
Ne yenir?
Ardahan gezi rehberi içerisinde özellikle kış aylarında tüketilen ayran aşı ve hele aşı, bölgenin en meşhur yemeklerindendir. Kaz eti sıkça tüketilmektedir. Pişi ya bişi adıyla bilinen hamur atıştırmalığı da oldukça yaygındır. Etsiz mantı olarak tanımlanabilen hıngel/hangel, peynir eritme, kaygana, haşil, gaşo, könbe, kete ve mafiş de mutlaka tadılmalıdır. Ardahan’ın ünlü tatlıları da un helvası, sütlaç ve lokma olarak sayılabilir.
Ne alınır?
Ardahan’ın en büyük geçim kaynaklarından biri hayvancılıktır. Bu sebeple Ardahan’dan alınacak şeyler dendiğinde akıllara ilk olarak kaşar peyniri ve Kafkas arı balı gelmektedir. Ayrıca yalnızca kış aylarında satın alınabilen kaz eti de oldukça popülerdir. Ardahan’da gümüş işçiliği ve halı ile kilim dokuması da oldukça gelişmiştir. Son olarak Damal bebekleri olarak adlandırılan Ardahan’ın geleneksel kıyafetlerini giymiş oyuncak bebekler de alınabilir.
Yapmadan Dönme
Ardahan’a gidip başta Ardahan Kalesi olmak üzere bölgede bulunan pek çok tarihi kaleyi gezmeden, Damal Dağı üzerindeki Atatürk silüetini görmeden, Ildır Gölü’nde kızakla gezmeden ve oradan tutulan alabalıkların tadına bakmadan gezi tamamlanmamalıdır. Yöresel tatlar haşil, könbe, mafiş, un helvası ve diğerlerini deneyimlemeden, şehrin tarihi camilerini gezmeden, Taşköprü Kitabelerini incelemeden dönülmemelidir.
